მარკეტინგული გარემო & „ნატახტარი“
ბიზნესის სამყაროში ყველასათვის ცნობილია რაოდენ დიდი მნიშვნელობა აქვს კომპანიისთვის მარკეტინგულ გარემოს, პროდუქტის პოპულარიზაციასა და პოტენციური მომხმარებლების მოზიდვას. შესაძლოა პროდუქტი მართლაც შესანიშნავი იყოს, მაგრამ არასწორად დაგეგმილი მარკეტინგული კამპანიების წყალობით ვერ მიიპყროს მოსახლეობის ყურადღება და პროდუქტის წარმოება საერთოდაც შეწყდეს. ჟურნალ „Forbes”-ის 2019 წლის მონაცემებით საქართველოს ბაზარზე ლიდერი 100 უმსხვილეს კომპანიის სიას თუ დააკვირდებით მათი უმეტესი ნაწილის სულ მცირე ერთ სარეკლამო რგოლს მაიც გაიხსენებთ, სარეკლამო რგოლები და ბანერები კი არაფერია, თუ არა მარკეტინგული კამპანიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი. როგორც სხვადასხვა კვლევამ აჩვენა, მოსახლეობას ისეთი პროდუქტი იზიდავს, რომელსაც მათთვის ცნობილი და საყვარელი ვარსკვლავები არეკლამებენ, აღსანიშნავია ისიც, რომ თუ რეკლამას ბავშვის ხმით ახმოვანებენ ეს მოსახლეობისთვის კეთილგანწყობასა და ნდობასთან ასოცირდება და ასეთ პროდუქტს უფრო მეტი მომხმარებელი უჩნდება მცირე დროში. „Forbes”-ის იმავე სიას თუ გადავხედავთ, მეორმოცე ადგილას ვიპოვით ყველასათვის კარგად ნაცნობ „ნატახტარის“ კომპანიას, რომელიც ქართული ლუდისა და ლიმონათის მწარმოებელია და უპირობო ლიდერია თავის სფეროში. კომპანიას მრავალწლიანი არსებობის პერიოდში მრავალფეროვანი და ყველასათვის საყვარელი მარკეტინგული კამპანიები ჰქონდა და ყოველ ჯერზე ცდილობდა მომხმარებელში მეტი ნდობისა და სიყვარულის მოპოვებას, სწორედ ამან განაპირობა მისი ბაზარზე ლიდერობაც.
2005 წელს, სააქციო საზოგადოებამ „ლომისი“ თიბისი ბანკისა და EBRD-ის უპრეცედენტო ინვესტიციების მოზიდვის შედეგად ააშენა და აამუშავა თანამედროვე ტექნოლოგიებით აღჭურვილი ლუდსახარში ნატახტარი. ამჟამად კომპანია მომხმარებელს სთავაზობს ლუდის 14 ბრენდს და ლიმონათის 8 არომატს. სოფლის დედაქალაქთან სიახლოვე და ნატახტრის წყლის უნიკალური თვისებები შესანიშნავ პირობებს ქმნის წარმატებული საწარმოს შესაქმნელად რასაც დაემატა სწორად და ზუსტად განხორციელებული მარკეტინგული კამპანიები.
ლუდის პოპულარიზაციის კამპანია „მერე რა, რომ ზამთარია“, 2009-2010 წლებში ნიკო გომელაურის ლექსითა და ვიდეორგოლით დაიწყო. მომდევნო წლებში ნიაზ დიასამიძის, „ფრანისა“ და რობი კუხიანიძის სიმღერები შეემატა. პარალელურად, ბრენდი საუბრობდა „უსაზღვრო მეგობრობაზე“, რომელიც თბილისსა და სოხუმში მცხოვრები ორი ადამიანის მეგობრობით აღწერა. 2017 წელს შექმნილ ვიდეორგოლში ბრენდი „ერთად გამარჯვებაზე“ ამახვილებდა ყურადღებას და გამარჯვების სიმბოლოდ მამუკა გორგოძისა და სხვა მორაგბეების ერთობლივი ბრძოლა ჰქონდა მოყვანილი. ქართული ბუნების, ერთიანობის, მეგობრობისა და სიძლიერის რეკლამით ხაზგასმამ მომხმარებელში ნდობა, სიყვარული და კეთილგანწყობა გააღვიძა, რამაც უდიდესი სარგებელი და სტიმული შემატა ბრენდის განვითარებას. აღსანიშნავია ისიც, რომ „34“-ისა და Old Irish-ის კამპანიებმა საერთაშორისო აღიარება და კანის „ლომები“ დაიმსახურა. პირველ შემთხვევაში, ბრენდის პირველ მომხმარებლებს ქალაქში ძეგლები დაუდგეს. მეორე შემთხვევაში კი, ირლანდიაში ვირტუალურად მოგზაური, რეალურ ირლანდიურ პაბში აღმოჩნდა. დამეთანხმებით, დიდი ძალისხმევაა საჭირო ნაწარმისთვის ზუსტი რეკლამირების შესარჩევად და მით უმეტეს დასაფასებელია ასეთი წარმატების მიღწევა ქართული ბრენდისთის.
„ნატახტარი“ გამოირჩევა ლიმონათის პოპულარიზაციის კამპანიებითაც. დღესაც ყველას კარგად გვახსოვს ბავშვის ხმით გახმოვანებული სარეკლამო რგოლი რომელიც მთავრდებოდა ფრაზით : „ნატახტარის ლიმონათი გინდა?“. მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერც იაზრებს ისე უჩნდება ნდობისა და ლიმონათის გასინჯვის სურვილი როდესაც ამას ბავშვი სთავაზობს. კომპანიის ეს სტრატეგია მართლაც მომგებიანი აღმოჩნდა და დღემდე პოპულარობით სარგებლობს ლიმონათებს შორის.
„ნატახტარი“ აქტიურია ისეთ სოციალურ ქსელებში, როგორებიცაა Facebook და Instagram. თითოეულ ქსელში ათასზე მეტი გამომწერი ჰყავს და აქტიურად წარმართავს სარეკლამო კამპანიებს, ხოლო YouTube-ში მათ მიერ ატვირთულ ვიდეოებსა და სარეკლამო რგოლებს 100 000-ზე მეტი მაყურებელი ჰყავს. მოგეხსენებათ ასეთი სოციალური ქსელების მომხმარებელთა ძირითადი ნაწილი ახალგაზრდები არიან, რაც კიდევ უფრო ხელს უწყობს ახალ თაობაშიც ამ ბრენდის პოპულარიზაციას.
„ნატახტარი“ ასევე ზრუნავს პროდუქტის შეფუთვის უნიკალურობაზე, რაც ასევე დადებითად აისახება ბრენდის პოპულარიზაციაზე. „წლის საუკეთესო ქილა“ და „მსოფლიოს ინოვაციური სასმელები 2020“ ის საერთაშორისო კონკურსებია, რომლებშიც „ნატახტარის“ „ვეფხისტყაოსნის“ სერია მონაწილეობდა და ბრენდმა ორივე კონკურსში საერთაშორისო აღიარება მოიპოვა. ამ ახალი სერიის შეფუთვა თანამედროვე ქართველი მხატვრის, დავით მაჭავარიანის, ხელით გაცოცხლებული „ვეფხისტყაოსნის“ სცენებითაა შემკული. თანასწორობა, მეგობრობა, სიყვარული, სიკეთე – ეს ღირებულებები ვიზუალურად და აფორიზმით გადმოცემულია 4 სხვადასხვა შეფუთვაზე, რომელიც უკვე გაყიდვაშია, მაგრამ მხოლოდ შეზღუდული დროით.
2011 წელს დაარსდა „ფონდი ნატახტარი“, რომლის მთავარი მიზანიც არის მზრუნველობამოკლებული მოზარდების გაძლიერება და მომზადება დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის. შეიძლება ცუდად ჟღერდეს, თუმცა კომპანიისთვის სიკეთის კეთებაზე დიდი რეკლამირება შეიძლება არც არსებობს. ფონდი ნატახტარი ასევე ეხმარება მცირე საოჯახო ტიპის სახლების ბენეფიციარებს 15 წლიდან. ამზადებს მათ დამოუკიდებელი ცოხვრებისთვის, ხელობისა და პროფესიის შეძენის გზით. ეხმარება დასაქმებაში, საცხოვრებლის მოძიებაში და ა.შ. პროგრამა გრძელდება ბენეფიციარის სრულ დამოუკიდებლობამდე. დღევანდელობაში ხალხი სიკეთეს ყველაფერზე მეტად აფასებს და ცდილობს, თავისი წვლილიც შეიტანოს და გაჭირვებულებსა და მომავალ თაობას დაეხმაროს. არაფერია იმაზე უკეთესი და სასიამოვნო, როდესაც იცი, რომ შენს მიერ ნაყიდი პროდუქტიდან თანხის ნაწილი მზრუნველობა მოკლებული ბავშვების საზოგადოების სრულფასოვან წევრად ჩამოყალიბებას მოხმარდება. აღსანიშნავია, რომ თანხების გამჭვირვალობა დადასტურებულია საერთაშორისო აუდიტორული კომპანია PricewaterHouse Cooper-ის მიერ.
„ნატახტარის“ მომხმარებელთა დემოგრაფიული სეგმენტირება
სამომხმარებლო ბაზარს შემდეგი დემოგრაფიული მახასიათებლების მიხედვით ყოფს: ასაკი, სქესი, ოჯახის სიდიდე, ოჯახის სასიცოცხლო ციკლი, შემოსავალი, საქმიანობა, განათლება, რელიგია, რასა, ეროვნება. მომხმარებელთა ჯგუფებად დაყოფის ყველაზე პოპულარული სეგმენტაციის საფუძველს დემოგრაფიული ფაქტორები წარმოადგენენ. ამის ერთი მიზეზი გახლავთ ის, რომ მომხმარებლის მოთხოვნილებები, სურვილები და პროდუქტის გამოყენების სიხშირე მჭიდროდ უკავშირდება დემოგრაფიულ მახასიათებლებს. მეორე მიზეზი კი ის არის, რომ, სხვა ტიპის მახასიათებლებთან შედარებით, დემოგრაფიული მახასიათებლების შეფასება უფრო ადვილია. მაშინაც კი, როდესაც სეგმენტს სხვა სეგმენტაციის საფუძვლის მიხედვით საზღვრავენ, მაინც დგინდება სეგმენტის დემოგრაფიული მაჩვენებლები. ამ მონაცემების მიხედვით ხდება მიზნობრივი ბაზრის პოტენციალის შეფასება და მასთან ეფექტიანი დაკავშირების გზების განსაზღვრა.
ნატახტარის მომხმარებელთა სეგმენტი პროდუქტების მიხედვით იცვლება როგორც ვიცით ნატახტარი აწარმოებს როგორც ლიმონათებს ასევე ლუდებს, პირველ შემთხვევაში მისი მომხმარებლები ძირითადად არიან 13დან 25 წლამდე ადამიანები, ხოლო ლუდებს უფრო ხშირად მოიხმარენ 25 წელს გადაცილებული მამაკაცები.
„მწვანე“ მარკეტინგი & „ნატახტარი“
ბიზნესის სფეროში საქმიანობა მარკეტინგული მიდგომებით, ანუ მომხმარებელზე ორიენტაციით წარიმართება, თუმცა ეს არ ნიშნავს მხოლოდ მომხმარებელთა ინტერესების გათვალისწინებას, საჭიროა მთელი საზოგადოების ინტერესების გათვალისწინებაც. სწორედ ამიტომ, ჩაისახა სოციალურ-ეთიკური მარკეტინგის კონცეფცია, რომელსაც „მწვანე“ მარკეტინგის სახელითაც მოიხსენიებენ. „მწვანე“ მარკეტინგი პირდაპირ უკავშირდება გარემოს დაბინძურებას, რესურსების დეფიციტს, სიღარიბეს და სხვა საყოველთაო პრობლემებს. ასეთი მარკეტინგის მიზანი კი ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტების წარმოებისა და გასაღების ხელშეწყობაა. არავის გაუკვირდება, თუ ვიტყვით, რომ დღემდე არსებობს ბევრი ბიზნესმენი, რომელიც მხოლოდ მოგებაზეა ორიენტირებული და სრულიადაც არ ფიქრობს თავისი წარმოების ნარჩენებით ან გამონაბოლქვით ჰაერის, სასმელი წყლისა და ტყის დაბინძურებაზე. ეს ყველაფერი კი პირდაპირ აისახება სოფლის მეურნეობაზე, მოყვანილი პროდუქტის ხარისხსა და ეკოლოგიურ სისუფთავეზე, რაც, დამეთანხმებით, უშუალო გავლენას ახდენს ადამიანის ჯანმრთელობაზე. ფილიპ კოტლერმა ერთ-ერთ ინტერვიუში განაცხადა, რომ „მდგრადობა მალე ყველა ბიზნესის განმსაზღვრელი ფაქტორი გახდება, ვინაიდან მომხმარებლებს სურთ, კომპანიებმა იზრუნონ არა მხოლოდ მოგების მიღებაზე, არამედ მომხმარებლებსა და პლანეტაზე“. გარდა ამისა, ყურადსაღებია ის ფაქტიც, რომ ჩვენს ეპოქაში ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტის ფასი ბევრად მაღალია სხვა პროდუქტებთან შედარებით. ეს მოსახლეობისთვის დაბრკოლებას წარმოადგენს განსაკუთრებით მაში, როდესაც მაგალითად საქართველოში საშუალოთვიური შემოსავლები ერთ სულ მოსახლეზე მთლიანად ქვეყანაში ბევრად უფრო ნაკლებია, ვიდრე საარსებო მინიმუმი. ცხადია ეკონომიკური გაჭირვების დროს ადამიანები დიდ ყურადღებას აღარ აქცევენ პროდუქტის ეკოლოგიურ სისუფთავეს და არც გარემოს დაცვაზე ზრუნავენ. განვითარებულ ქვეყნებში საზოგადოება თავადაა დაინტერესებული გარემოს დაცვის საკითხებით, თუმცა მათი დიდი ნაწილი არაფერს აკეთებს არსებული ვითარების გასაუმჯობესებლად და მხოლოდ თეორიული მოსაზრებებით შემოიფარგლებიან ხოლმე. დამეთნხმებით, ერთია, როცა საზოგადოება გარემოს დაცვის აუცილებლობას აღიარებს და მეორეა, როდესაც ამ მიმართულებით რამეს აკეთებს. კოტლერის ფრაზას რომ დავუბრუნდეთ, მდგრადობა და გარემოზე ზრუნვა მრავალი კომპანიისთვის მთავარი საზრუნავი უნდა გახდეს. თუ მსოფლიოს უმსხვილესი კომპანიები შეეცდებიან სულ მცირედით მაინც ეტაპობრივად წარმართონ „მწვანე“ მარკეტინგის კამპანიები და წინ წამოწიონ ეკოლოგიური ფაქტორების დაცვა, მაშინ მოსახლეობიდან ხელშეწყობაც უმნიშვნელოვანეს როლს შეასრულებს მათ საქმიანობაში. მოსახლეობის, მომხმარებლის თანადგომა ერთგვარი სტიმული და წახალისება იქნება ნებისმიერი კომპანიისთვის, რათა „მწვანე“ მარკეტინგის ერთი ეტაპიდან შემდეგზე გადავიდეს და განვითარების, რესურსების დაზოგვისა და გარემოს დაცვის უწყვეტი ჯაჭვი შექმნას. სამყაროში მიმბაძველობა და კონკურენცია, ისევე, როგორც სხვა ყველა სფეორში, აქაც უდიდეს როლს ითამაშებს და მსოფლიოს უმეტეს ქვეყნებში ბიზნესისა და წარმოების ახალი სტანდარტები ეტაპობრივად ჩამოყალიბებას დაიწყებს. ადგილობრივი წარმოება იმპორტირებულ ნაწარმს „შეეჯიბრება“ უფრო ეკოლოგიურად სუფთა, ნატურალური პროდუქტების წარმოებაში ნაკლებსაზიანო რესურსების გამოყენებით, რაც საქართველოშიც კი შესაძლებელია.
ჩვენს ქვეყანაში ბოლო წლებში აქტუალური გახდა „მწვანე“ მარკეტინგის დანერგვა ბაზარზე არსებულ კომპანიებში. გამონაკლისი არც „ნატახტარის“ კომპანია ყოფილა. 2005 წელს ლუდსახარში ქარხანა ნატახტარში „დაბინავდა“, ხოლო ქარხნის ტერიტორიაზე არსებული ჭაბურღილებიდან ეკოლოგიურად სუფთა და ბუნებრივი წყლის ამოღება ხორციელდება, რომელსაც შემდეგ წარმოებაში იყენებენ. საქართველო მდიდარია სასმელი წყლების რესურსით, ნებისმიერ ქართველს სიმშვიდის გრძნობა ეუფლება, როდესაც ესმის, თავისივე სამშობლოს წიაღიდან მოპოვებულ წყალს რომ სვამს. სწორედ ამ სიმშვიდემ და ნდობამ განაპირობა ქართულ ბაზარზე კომპანია „ნატახტარის“ ლიდერობა მსგავს ადგილობრივ თუ იმპორტირებულ ბრენდებს შორის. 2011 წლიდან კომპანიამ წყლის გამწმენდი სპეციალური სისტემა აამოქმედა, რომელიც წმენდს წარმოების პროცესში გამოყენებულ წყალს. სისტემის მიზანია, გაწმინდოს წარმოების შემდეგ მოხმარებული წყალი, კერძოდ კი დანადგარების რეცხვის შემდეგ, გაათავისუფლოს წყალი სარეცხი საშუალებებისგან და ისე დაუბრუნოს ბუნებას. ეს მნიშვნელობნად ამცირებს ადამიანისთვის საშიში ნივთიერებებისა თუ ბაქტერიების ბუნებაში გავრცელებას. ჩამდინარე წყლების გაწმენდის „ნატახტარის“ მიერ დანერგილი ტექნოლოგია მსოფლიოში აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი საუკეთესო ლუდსახარშებისათვის, რომელიც საშუალებას იძლევა მიიღწეს გაწმენდის მაღალი ხარისხი, რაც თავისთავად გულისხმობს გაწმენდილი ჩამდინარე წყლების ხარისხის შესაბამისობას ევროკავშირის მოთხოვნებთან და გარემოზე მავნე ზემოქმედების მნიშვნელოვნად შემცირებას. ეს კიდევ ერთი ფაქტორია, რის გამოც მოსახლეობა ნდობას უცხადებს ამ კომპანიას. „ნატახტარი“ ზრუნავს ბუნებაზე, წარმოების მასშტაბებისა და წყლის გამწმენდი სისტემის ხარჯების მიუხედავად, კომპანია ბუნებრივი გერემოს სისუფთავეზეცაა ორიენტირებული და ეს კიდევ ერთი მიზეზია იმისა, თუ რატომაც ენდობა ამ ბრენდს მომხმარებელი. ასევე აღსანიშნია ის ფაქტიც, რომ ქარხნის მიერ შეძენილი ახალი დანადგარები და ელექტრო გაყვანილობა ელექტროეფექტურია, ეს კი კიდევ ერთი დიდი პლუსია წარმოებისთვის.
ავტორები: დამენია მარიამი, ჩეკურიშვილი მერი
IBSU, მარკეტინგი
