სიახლეები Covid-19 ვაქცინის შესახებ, რომლის მოხმარება უკვე იქითა კვირიდან იქნება შესაძლებელი, უდავოდ მისასალმებელია, მაგრამ დედამიწის მთლიანი მოსახლეობის ვაქცინაციის მცდელობები მხოლოდ ახლა იწყება. ვაქცინების, კორონავირუსის სამკურნალო საშუალებად გამოყენება მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება ეფექტური, თუ მოსახლეობის საკმარისი ნაწილი გადაწყვეტს მის გაკეთებას. სწორედ ამიტომ, ხალხის დარწმუნება, იმის შესახებ რომ ვაქცინაცია ჩაიტარონ უზარმაზარ მარკეტინგულ გამოწვევას უქმნის ფარმაცევტულ ფირმებს, სამედიცინო პროვაიდერებსა და მათთან მომუშავე ჯანდაცვის სააგენტოებს.

Lancet- ში გამოქვეყნებულმა ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ ვაქცინებისადმი ნდობის შემცირებამ შეაფერხა ინოკულაციის მცდელობები და ზოგიერთ შემთხვევაში ვაქცინების პროფილაქტიკური დაავადებების დროს სხვადასხვაგვარი ინფექციური „ტალღები“ გამოიწვია. გასულ წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) გლობალური ჯანმრთელობის 10 მთავარ საფრთხეში ერთ-ერთი ვაქცინების მიღების ყოყმანობა დაასახელა.

დაუნგ სტრიტის ე.წ. “კავშირებთა დაკავშირების” მცდელობა, რომელიც AstraZeneca– ს თითოეული ვაქცინის ნაკრების პატრიოტული ლირიკით შენიღბვას იგულისხმებდა, ნაკლებად ეფექტურია საზოგადოების ნდობის მისაღწევად. გასულ კვირას, დიდ ბრიტანეთში, Ipsos Mori- ს გამოკითხვამ აჩვენა, რომ 18-დან 34 წლის ახალგაზრდების 28% ვაქცინის შეთავაზების შემთხვევაში უარს განცხადებას აპირებს.

გლენ ჰოლიუელი, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სააგენტოს ლენგლენდის ბიზნეს განყოფილების დირექტორი, ვაქცინის დამტკიცებას, ”დიდ სიახლეს” უწოდებს, მაგრამ აღნიშნავს, რომ „არავის არასდროს უცდია საზოგადოების ამ სისწრაფით ვაქცინირება.“

მისი განმარტებით, მთავრობისა და ჯანდაცვის სამსახურების ყველაზე დიდი ამოცანა პოპულაციის ვაქცინის შესახებ “მასშტაბური განათლებაა”. „მთავრობამ უნდა განმარტოს თუ რატომ გვჭირდება მისი გაკეთება, როგორ მუშაობს და რამდენი დოზაა დასაშვები თითოეულ ადამიანზე” აქ მნიშვნელოვანია იმის უზრუნველყოფა, რომ მივაღწიოთ იმ საზოგადოების წევრებს, რომელთა მშობლიური ენა ინგლისური არ არის ან სადაც კულტურული ან რელიგიური შეშფოთება ვაქცინის ინგრედიენტებთან დაკავშირებით, გარკვეული ყოყმანის მიზეზი შეიძლება გახდეს”

ლი ფრეიზერი 2014 წლიდან Digitas Health- ის მთავარი სამედიცინო ოფიცერია და უკვე ათი წელია აკადემიაში მოლეკულურ მედიკამენტებს შეისწავლის. იგი მარკეტოლოგების გამოწვევის მასშტაბებზე Drum- ს უყვება: ”იმისათვის, რომ ვაქცინებმა წარმატებით შეძლონ პანდემიის დასრულება, საჭიროა ვაქცინაციის მაჩვენებლები მინიმუმ 70% შუალედში მივიყვანოთ. დღეს, როდესაც ვხედავთ საზოგადოების რწმენის შემცირებას მეცნიერებისადმი და ფაქტების ეროზიას სოციალური და საზოგადოებრივი აზრების სასარგებლოდ, კვლევების თანახმად, ადამიანთა მხოლოდ 60% -ს აქვს ვაქცინის გაკეთების სურვილი. ჩვენ აშკარად უნდა განვავითაროთ ნდობა ადამიანებში მეცნიერებისადმი, რათა მივიღოთ იმუნიტეტი და დავამარცხოთ პანდემია. ”

კლერ გილისი WPP ჯანმრთელობის პრაქტიკის საერთაშორისო აღმასრულებელი დირექტორია. მისი თქმით, 2020 წელი ჯანდაცვის სააგენტოსთვის საკმაოდ საინტერესო აღმოჩნდა. ბიზნესმა იგივე სტრესი და დაძაბულობა განიცადა, რაც ყველა სხვა სარეკლამო სააგენტომ. ამავე დროს იგი მუშაობდა ძალიან მნიშვნელოვან პროექტზე- WHO -სთან ერთად.

ისინი წელს, მსოფლიოში ჯანდაცვის ყველაზე მასშტაბურ პროექტზე მუშაობდნენ და ჯერკიდევ აპრილში ათასობით ინფლუენსერი ჩართეს, რათა ხელის დაბანვის და უკეთესი ჰიგიენური წესების დაცვის რეკლამირება გაეკეთებინათ.

გილისის აზრით, ერთი საკითხი, რამაც შეიძლება გაართულოს ვაქცინების კამპანიების მიერ შეგედების გამოტანა, არის საზოგადოების აღქმა თავად ფარმაცევტული კომპანიების მიმართ. მიუხედავად იმისა, რომ ისინი სასიცოცხლოდ მნიშვენელოვან საქმიანობას ეწევიან ისეთი კომპანიები, როგორიცაა Pfizer და Moderna, არ არიან ქველმოქმედი საწარმოები – ამას ისიც ამტკიცებს, რომ ნოემბრის შემდეგ მათ მიერ წარმოებული ვაქცინების ფასი უსაშველოდ გაიზარდა.

”ვაქცინების მიღებაზე, საზოგადოების ნდობის გავლენა ყოველთვის უნდა იყოს გათვალისწინებული“- ამბობს გილისი. ”ჩემი აზრით, კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინის შემუშავებამ ფარმაცევტულ კომპანიებს, დიდი ხნის დაგვიანებული რეპუტაციის ზრდა განუპირობა. მაგრამ მაინც, იმან თუ როგორ განვსაზღვრავთ ფარმაციის ღირებულებას და როგორ აფასებენ ეს კომპანიები მათ მიერ შემუშავებულ წამლებსა და მომსახურებებს, დაძაბულობის უზარმაზარი დონე შექმნა მთელ მსოფლიოში – განსაკუთრებით კი აშშ-ში.

ამ დაძაბულობამ კი შეიძლება ვაქცინის სარგებლობის შესახებ ცნობიერებისა ამაღლება საზოგადოებაში გაართულოს.

აშშ – ში ფარმაცევტულ კომპანიებს საშუალება ექნებათ თავიანთი ვაქცინის სარგებელის შესახებ მომხმარებლებს პირდაპირ ესაუბრონ. ”ამბების თხრობა ისეთივე მნიშვნელოვანია ჯანდაცვის მარკეტინგისთვის, როგორც ნებისმიერი FMCG ბრენდისთვის”, – ამბობს გილისი. მაგრამ იმ ქვეყნებში, სადაც ფარმაცევტული რეკლამა შეზღუდულია, მათ აუდიტორიის მისაღწევად სხვა გზების გავლა მოუწევთ. ”ხალხს ადამიანების შესახებ სურს ამბების გაგევა. თხრობის უნარი მთავარი მარკეტინგული საშუალება უნდა იყოს კოვიდ-19ის ვაქცინის რეკლამირებისდროს.“

სტეისი ვუდი, მარკეტინგის ექსპერტი science-ს უცხადებს „ ვხედავ საზოგადოების ჯანდაცვის ოფიცერებს, რომლებიც მხოლოდ ამობენ იმას, რომ ”ერთადერთი საჭირო რამ რაც უნდა გავაკეთოთ ხალხის განათლების ხერხების მოფიქრებაა, მაგრამ ადამიანთა ყოყმანი ვაქცინების შესახებ ბევრად უფრო გასათვალისწინებელია, ვიდრე ჩვენ ვთვლით. ვიღაცა იტყვის: „ვიცი თუ როგორ ხდება ფარმაცევტული პროდუქტების შექმნა და ტესტირება და ამ ვაქცინების შექნა ზედმეტად სწრაფად მოხერხდა, რაც საეჭვოა.“ სხვა იტყვის: ”მეცნიერება ყველაფრის პასუხი არ არის. ჩვენ მას ზედმეტად ვენდობით“. მსგავსი აზროვნების მქონე ჯგუფებთან ურთიერთობა სტრატეგიაში კარგად უნდა იყოს გათვალისწინებული.

ზოგადად ადამიანები ისტორიებს უფრო უჯერებენ, ვიდრე სტატისტიკას. როდესაც აყოყმანებული პაციენტი გეტყვით”აი, ქალბატონმა ქუჩაში მითხრა, რომ მის დისშვილს ვაქცინაზე ცუდი რეაქცია ჰქონდა. მე მისი დისშვილის ასაკის ვარ და ეს ცოტა არ იყოს მაღელვებს” სტატისტიკის ჩვენებით არ უპასუხოთ. უთხარით, რომ გყავდათ პაციენტი, რომელიც მათი ასაკის იყო და ვაქცინა რამოდენიმე კვირის წინ გაიკეთა, ახლა კი თავს არაჩვეულებრივად გრძნობს.

სტეისის მიხედვით ვაქცინების მარკეტინგი ჭკვიანურად უნდა ჩატარდეს. ამისი ეფექტური მაგალითებია ექიმების მიერ ტვიტერში რჩევების და განმარტებების წერა, სურათები, რომლებშიც დაღლილი, გაოფლილი ექიმები საზოგადოებას პირბადის კეთებას სთხოვენ. მსგავსი მესიჯები დამაჯერებელი და გულის ამაჩუყებელიც არის.

საბოლოო რჩევად მარკეტოლოგებს ეუბნება ვაქცინის შესახებ ადამიანთა გადაწყვეტილებას ჩარჩოში ნუ მოაქცევთ. ადამიანებს, რომლებიც ყოყმანობენ ვაქცინის შესახებ, ცუდ ადამიანებს, მოქალაქეებს, არარაციონალურებს და ა.შ. ნუ უწოდებთ. კრიტიკულია, რომ მიზანმიმართული მარკეტინგი აცნობიერებდეს ადამიანების ინდივიდუალურ მოტივაციებს და პატივს სცემდეს მათ ინდივიდუალურ დამოკიდებულებებს.“.

საბოლოოდ, ის თუ როგორ მიუდგებიან, გაანალიზებენ და ჯამში გადალახავენ საზოგადოების დარწმუნების გამოწვევას მარკეტოლოგები, სამომავლო გაკვეთილი იქნება კომპანიებისათვის, რომლებსაც საზოგადოების ნდობის განვითარება სურს. მიუხედავად იმისა, რომ ვაქცინების მარკეტინგის მოგება დიდი იქნება, მარცხის შანსიც არ არის პატარა. როგორც გილისი ამბობს: ”ვაქცინები მხოლოდ იმ შემთხვევაში იმუშავებენ პანდემიის წინააღმდეგ, თუ ადამიანები მათ მიიღებენ. ადამიანები კი ვაქცინებს მხოლოდ მათი ნდობის შემთხვევაში მიიღებენ.“