ტომას დელონგი, ჰარვარდ ბიზნესს სკოლის პროფესორი, ახალ წიგნში განმარტავს როგორ შეიძლება გახდე გამოჩენილი მასწავლებელი და მენეჯერი.

„საუკეთესო მასწავლებლები – ლიდერები არიან, და საუკეთესო მასწავლებლები – ასევე მასწავლებლები“, – ამბობს ჰარვარდის ბიზნეს სკოლის პროფესორი ტომას დელონგი, რომელიც 1997 წლიდან, უნივერსიტეტის კამპუსსა და მსოფლიოს მასშტაბით MBA-ს კურსის 20 000-ზე მეტ სტუდენტს უკითხავდა ლექციებს. როგორც ლიდერები, ის ამბობს, მასწავლებლებიც „შეშლილ მეცნიერს უნდა გავდნენ, რომელსაც ერთი სული აქვს მოხვდეს აუდიტორიაში და გაუზიაროს ექსპერიმენტი. თუ თქვენ მსგავს მენტალიტეტს გაითავისებთ, მოსწავლეები კლასში, ინტელექტუალურად და სულიერად თქვენთან ერთად იქნებიან.“

ბეიკერის ფონდის მენეჯერული პრაქტიკის პროფესორი Organizational Behavior Unit-ის სკოლებში ლიდერობაზე, ორგანიზაციულ ქცევებზე, ადამიანური რესურსების მართვასა და კარიერის მართვაზე მიძღვნილ კურსებს ასწავლის. მისი ახალი წიგნი Teaching by Heart: One Professor’s Journey to Inspire, ახლახან გამომცემლობა Harvard Business Review Press-ის მიერ გამოქვეყნდა. ის მოგვითხრობს სწავლებასა და ლიდერობას შორის მოგზაურობის შესახებ და ჰარვარდ ბიზნეს სკოლაში MBA განათლებაზე შინაგან ხედვას გვთავაზობს.

მარტა ლაგასი: როგორც თქვენ ახალ წიგნში ამტკიცებთ მასწავლებლები ლიდერები არიან, და მაინც, მენეჯერების უმრავლესობას არანაირი სასწავლო ტრეინინგი გავლილი არ აქვთ. როგორ შეუძლიათ მენეჯერებს ახლებურად მიუდგნენ საკუთარ როლს?

ტომას დელონგი: ეს, მათ თანამშრომლებს განსაკუთრებით სჭირდებათ. ისევე, როგორც MBA-ს სტუდენტებმა, თანამსრომლებმაც უნდა იცოდნენ, რომ ჩვენ მათში ინვესტიციებს ვდებთ და მათზე ვზრუნავთ. მე ამას მრავალი წლის განმავლობაში ვაკვირდებოდი. როდესაც მენეჯერებს ვასწავლი, რომელთა შორის 60 წლის ასაკის ადამიანებიც შეიძლება იყოს, მე მათ ვთხოვ: „ჩამოწერეთ იმ ადამიანების სახელები და გვარები, რომლებიც თქვენი კარიერული წინსვლის მანძილზე, თქვენზე უფრო მეტად, ვიდრე თავად თქვენ, ზრუნავდნენ“, – ასაკოვანი ხელმძღვანელები ორ, სამ ან ოთხ სახელსაც კი წერენ. სინამდვილეში, ეს მათი ინტუიციური რეაქცია. როდესაც მსგავს შეკითხვას 40 წლის ადამიანებს ვუსვამ, ისინი მხოლოდ ორ სახელს წერენ. როდესაც იმავეს 30 წლის ადამიანებს ვთხოვ, ისინი გაკვირვებულები მიყურებენ და მპასუხობენ: „მე არ მესმით რაზე მესაუბრებით.“

მე მჯერა, რომ 30 წლიანებს სურთ იგივე, რაც 60 წლის ადამიანებს. მათ ეფექტური მენეჯერი სჭირდებათ, რომელიც სიტყვით და საქმით აგრძნობინებს, რომ მათ მიმართ გულგრილი არ არის.

ლაგასი: თქვენი ახალი წიგნი ჰარვარდ ბიზნესს სკოლაში სწავლებაზე შინაგანი ხედვაა. თქვენი გამოცდილებიდან გამომდინარე, რა შეუძლიათ ისწავლონ მენეჯერებმა და ლიდერებმა?

ადამიანები ისტორიაზე სწავლობენ. ჩვენ ვთხოვთ სტუდენტებს დაიხურონ ისტორიის მთავარი გმირის ქუდი, შემდეგ გაიაზრონ ის ვარიანტები, პრობლემები და შესაძლებლობები, რომელიც კონკრეტულ მთავარ გმირს გააჩნია. ძირითადი წამძღვარება მდგომარეობს იმაში, რომ ფიქრის და გადაწყვეტილების მიმღებ პირად საკუთარი თავის შეგრძნობის მცდელობის შემდეგ, უფრო მეტი ალბათობაა, რომ ჩვენი სტუდენტები რთულ პრობლემებზე დაფიქრდებიან და მასზედ იმუშავებენ. ჩვენ აგრეთვე გვსურს, რომ სტუდენტები თამამები გახდნენ – გააჩნდეთ საკუთარი აზრი და სურვილი ისწავლონ კოლეგებისა და თანაკურსელებისაგან, რომლებსაც სიტუაციაზე განსხვავებული შეხედულებები შეიძლება ქონდეთ.

ზუსტად ასევე, როგორც ვთვლი, რომ მენეჯერი ორკესტრის ლიდერია, საკუთარ თავსაც ორკესტრის ლიდერად აღვიქვამ, რომელიც ხელმძღვანელობს, მიმართავს და ხელს უწყობს. აუდიტორიაში მე პასუხს ვაგებ ყველას ჩართულობაზე, ვცდილობ წავიკითხო თითოეული სტუდენტი და ვიპოვნო გასაღები, რომელიც ამ ადამიანის შესაძლებლობებს გამოაშკარავებს. მსურს გავარკვიო, სწავლების პროცესში როგორ შემიძლია მათი მხარდაჭერა.

ლაგასი: რა მოთხოვნებს გიყენებენ?

DeLong: მე, რეალურ დროში მჭირდება იმის მართვა, თუ როგორ ვსწავლობთ კონტენტს. ამასთან, ვაგრძელებ შინაგან დიალოგს, ვმოძრაობთ თუ არა სწორი მიმართულებით. შესაძლოა არსებობს განცალკევებული სტუდენტიც. არის ემოციური სტუდენტიც. არის სტუდენტი გოგონა, რომელიც ყველა კითხვაზე ხელს იწევს. ამიტომ, მე ყველაფერ ამას ვამუშავებ.ეს ჩემთვის ამაღელვებელი და დამღლელია. ვფიქრობ, თუ კარგად შეასრულე, ან თუ შეეცადე ასწავლო იმგვარად, რომ დღის ბოლოსათვის, სტუდენტები ემოციურად და ფსიქოლოგიურად დაცლილები აღმოჩნდნენ. არის მომენტები, როდესაც ჩემი პარტნიორი ან შვილები ჩემგან მეტს მოითხოვენ, მაგრამ არ შემიძლია მათი იმედების გამართლება.

„მე მაწუხებს, რომ რაც უფრო მაღალ მენეჯერულ პოსტებს იკავებენ ადამიანები, მით უფრო რთული ხდება მათგან სიმართლის მოსმენა.“

მე მჯერა: თუ ჩვენ 80 წუთს ამ კონკრეტულ სიტუაციაში მონაწილეობაზე დავხარჯავთ, მე მინდა, რომ სტუდენტებმა 80 წუთის გასვლის შემდეგაც ამ საკითხზე იფიქრონ. მე მინდა, რომ თანაუგრძნონ და იგრძნონ ის, რასაც შეიძლება მენეჯერი გრძნობდეს. მეტა დონეზე მინდა, რომ მთელი ჯგუფი – გარკვეული მოსაზრებით, ერთი სუნთქვით სუნთქავდეს, – სინამდვილეში, აუდიტორიის დატოვებისას თავი განსხვავებულად იგრძნონ. ნაწილობრივ ეს, საკუთარ თავთან, ხელოვნებასთან და მენეჯერად ყოფნის მეცნიერებასთან დაკავშირებული საკითხებია

ლაგასი: კიდევ რას აზიარებენ მენეჯერები და მასწავლებლები?

DeLong: ერთმა და მეორემაც საკუთარ ცხოვრებაში უნდა ჩართონ სიმართლის მთქმელი ადამიანები. მე არანაირად არ მსურს გამოვიყურებოდე ისე, თითქოს პასუხები გამაჩნია. მე მრცხვენია, რომ ველოდებოდი, სანამ ჩემი უფროსი ქალიშვილი 15 წლის გახდებოდა, რათა დამესვა კითხვა:“სარა რა უნდა გავაკეთო, რომ უკეთესი მამა გავხდე?“ როდესაც სტუდენტები ჩემს კაბინეტში სემოდიან, მათ იციან, რომ საუბრის ბოლოს ვკითხავ „რა უნდა გავაკეთო, რომ საუკეთესო მასწავლებელი გავხდე? – და დავამატებ – ძალიან გთხოვთ, არ მითხრათ, რომ ყველაფერი წესრიგშია. – მაშინ, ჩვენ უბრალოდ ჩუმად ვსხედვართ. ამ დროს თითოეული სტუდენტი ჩემთან უკუკავშირს ამყარებს (სემესტრის ბოლოს).

როგორც მენეჯერი, მნიშვნელოვანია, რომ შევქმენი გარემო, სადაც ადამიანები შესაძლებლობებზე სიამრთლეს იტყვიან. აუდიტორიას შეიძლება გავუზიარო: აი ორი ან სამი რამ, რაც ვიცი, შემიძლია კი შევცვალო, მაგრამ სურს, რომ იცოდეთ, მე ვიცი და მე ვცდილობ.“

მენეჯერებს შემიძლია შევთავაზო კიდეც, მოძებნონ ვინმე, ვისთანაც საკუთარი მენეჯერული უნარების შესახებ ისაუბრებენ. მაღელვებს ის ფაქტი, რომ რაც უფრო კარიერულად წინ მიიწევენ ადამიანები, მით უფრო რთულია მათგან სიმართლის მოსმენა. ადამიანების კარიერული ზრდიდან გამომდინარე, შესაძლებლობიდან გამომდინარე, სულ უფრო ნაკლებად ვცდილობთ ვიყოთ პატიოსნები. ეს კომენტარი გვეხება ჩვენ და ორგანიზაციულ სტრუქტურას, ასევე ადამიანის მდგომარეობას.

ლაგასი: ნუთუ, ზოგჯერ, მტკივნეული არ არის სთხოვო და მიიღო ამგვარი მართალი შეფასება?

DeLong: დიახ, მე მოხარული და შეურაცხყოფილი ვიყავი წერილით, რომელიც ერთხელ სტუდენტისაგან, მას შემდეგ მივიღე, რაც feedback უკუკავშირზე საუბარი შევთავაზე. – პროფესორო დელონგ, თქვენ ყოველთვის გვაქეზებდით გვესაუბრა სიმართლე კომპეტენციაზე. ასე, რომ ეს წერილი მცდელობაა. როდესაც თქვენს ლექციებს ვესწრები, ვღელავ და შიში მეუფლება. მე მეშინია, რომ საკუთარ იუმორს ჩემს დასამცირებლად გამოიყენებთ. ვიცი, რომ ცნობილი ხართ, როგორც გამოჩენილი პედაგოგი, მაგრამ თქვენთან კონტაქტის დამყარება ვერ შევძელი. ვიცი, რომ სტუდენტების უმეტესობა მოუთმენლად ელოდება თქვენს კურსს, მაგრამ უნდა იცოდეთ, რომ შეიძლება ამის არ ცოდნით სტუდენტებს ზიანი მიაყენოთ.“ მიუხედავად იმისა, რომ ასობით სტუდენტს შეეძლო სამადლობელი წერილების დაწერა, სწორედ ეს წერილი არ მაძლევს მოსვენების საშუალებას. სხვათა შორის, მე არ ვიცოდი ვინ იყო ეს სტუდენტი. წერილი ხემოუწერელი იყო.

ამიტომ მსურს, რომ მენეჯერებს ესმოდეთ, რომ როდესაც ხელქვეითები და კოლეგები მოდიან სამსახურში, მათ თან საკუთარი ისტორია და მიმდინარე ურთიერთობა მოაქვთ. MBA-კლასში ჩემი ერთ-ერთი დავალებაა რთული საუბრის წარმოება. ერთხელ ერთმა სტუდენტმა დაწერა: „პროფესორო დელონგ, სამართლიანი თუ ვიქნები, ვიცოდი, რომ სამწლიანი ურთიერთობის მანძილზე ე და ჩემს პარტნიორს მომავალზე განსხვავებული ხედვები გვქონდა. ვიცოდი, რომ ის ურთიერთობებს არ შეწყვეტდა, ჩემთვის ეს აუცილებელი იყო, მაგრამ საუბრის გაგრძელება არ შემეძლო. მე თავს ვიმართლებდი. შესაფერის დროს ვერ ვპოულობდი. არ ვიცოდი, რა მეთქვა. ამხანაგების დაკარგვის მეშინოდა. საბოლოო ჯამში, ეს იყო შიში მისთვის ტკივილი მიმეყენებინა და გული გამეტეხა. მალე სამი წელი გავიდა. შემდეგ მან გააგრძელა: „რომ არ მოვსულიყავი ჰარვარდის ბიზნეს სკოლაში თქვენს კურსზე, არ ვიცი მივიღებდი თუ არა საბოლოო გადაწყვეტილებას. მე ეს გავაკეთე, და ჩემთვის მტკივნეული იყო. უკეთესი იქნებოდა რამდენიმე წლით ადრე გამეკეთებინა.“

ასე, რომ, ჩვენ გარშემომყოფთა რეალური ცხოვრების სირთულის აღიარებისას, ერთი კითხვა, რომელიც მენეჯერებმა საკუთარ თავს უნდა დაუსვან, შემდეგია: კონკრეტულად რა უნდა გავაკეთო, რომ ჩემი ხელქვეითებს ოცნებები ავუსრულო? ვინაიდან, სინამდვილეში ადამიანები ამბობენ: როგორ უნდა ვასწავლო? ბევრი ხელმძღვანელი საკუთარ თავს მასწავლებლად არ თვლის. მაგრამ ეს ყველაფერი ლიდერობასთანაა დაკავშირებული. ეს არის სწავლება. როგორ მივიდეთ აქამდე? როგორი სტილი აირჩიეთ?

ეს არის ჩემი წიგნის არსი. აი რაში მდგომარეობს ჭკუის სასწავლებელი სიურპრიზი, როდესაც ადამიანებს წიგნის თაობაზე ვესაუბრებოდი: ფაქტია, რომ ლიდერები საკუთარ თავს აღმზრდელებად, მასწავლებლად და მისაბაძ მაგალითად არ თვლიან. ისინი საკუთარ თავს ადმინისტრატორებს ხედავენ, მათი იდენტურობა სწავლებაზე დაფუძნებული არ არის. ყველაფერი, რის გაკეთებასაც ვთავაზობ – ეს გააზრება და კითხვის დასმაა, როგორ შეიცვლებოდა მათი დღე, თუ თავს მასწავლებლად წარმოიდგენდნენ. ეს ნიშნავს იყო ადამიანებთან, ესაუბრო მათ. არსებობს ადამიანების უფრო გააზრებული მართვის მეთოდების ძიების შესაძლებლობები.

სტატია მოამზადა: ტრეისი ჯონსმა (Tracey Jones)