იაკობი ჯანგავაძე, IBSU, მარკეტინგი

VALS (“ღირებულებები და ცხოვრების სტილი”) – არის  კვლევის მეთოდოლოგია, რომელიც გამოიყენება ბაზრის ფსიქოლოგიური სეგმენტაციისთვის. ბაზრის სეგმენტაცია მიზნად ისახავს დაეხმაროს კომპანიებს საზოგადოებაში თავიანთი პროდუქციისა და მომსახურების მორგებაში, რათა მოიზიდონ მომხმარებლები, რომლებიც უფრო მეტად ყიდულობენ/იყიდიან მათ პროდუქციას.

VALS შეიქმნა 1978 წელს. იგი შექმნა, სოციალურმა მეცნიერმა არნოლდ მიტჩელმა და მისმა კოლეგებმა SRI International- ში. VALS-მა მალე მოიცვა სარეკლამო სააგენტოები და ამჟამად ის შემოთავაზებულია, როგორც SRI– ს საკონსულტაციო მომსახურების განყოფილების პროდუქტი. VALS მნიშვნელოვნად ეყრდნობა ჰარვარდის სოციოლოგის დევიდ რიზმანისა და ფსიქოლოგის აბრაამ მასლოუს მოღვაწეობას.

შემდეგი ტიპები შეესაბამება აშშ – ს მოზრდილთა VALS სეგმენტებს :

Innovators – ეს მომხმარებლები ცვლილებების წამყვან ზღვარზე დგანან, აქვთ ყველაზე მაღალი შემოსავალი,  მაღალი თვითშეფასება და უხვი რესურსები.

Thinkers – ეს მომხმარებლები მაღალი რესურსის ჯგუფია, ვინც იდეალებით არის მოტივირებული. ისინი სექსუალურ, საპასუხისმგებლო, კარგად განათლებულ პროფესიონალებს წარმოადგენენ.

ისინი კარგად არიან ინფორმირებულნი იმის შესახებ, თუ რა ხდება მსოფლიოში და ღიაა ახალი იდეებისა და სოციალური ცვლილებებისთვის. მათ აქვთ მაღალი შემოსავალი, მაგრამ არიან პრაქტიკული მომხმარებლები და რაციონალური გადაწყვეტილების მიმღები პირები.

Believers – ეს მომხმარებლები დაბალი რესურსების ჯგუფია, ვინც იდეალებით არის მოტივირებული. ისინი კონსერვატიული და პროგნოზირებადი მომხმარებლები არიან, რომლებიც ადგილობრივი პროდუქციისა და დადგენილი ბრენდების მომხრენი არიან. მათი ცხოვრება ორიენტირებულია ოჯახზე, საზოგადოებაზე და ერზე. მათ აქვთ მოკრძალებული შემოსავალი.

Achievers – ეს მომხმარებლები არიან მაღალი რესურსების ჯგუფი, ვინც მოტივირებულია მიღწევებით. ისინი წარმატებულ სამუშაოზე ორიენტირებულები არიან.  კმაყოფილები არიან თავიანთი სამუშაოთი და ოჯახით. პოლიტიკურად კონსერვატიული აზროვნების არიან და პატივს სცემენ ავტორიტეტს და სტატუს კვოს.

Strivers – ეს მომხმარებლები დაბალი რესურსების ჯგუფია, რომლებიც მიღწევებზე არიან მოტივირებულნი. მათ აქვთ წარმატების მიღწევის სურვილი, მაგრამ ნაკლები ეკონომიკური, სოციალური და ფსიქოლოგიური რესურსი. სტილი მათთვის ძალზე მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი ცდილობენ მიბაძონ ადამიანებს, რომლებითაც აღფრთოვანებულები არიან.

Experiencers – ეს მომხმარებლები მაღალი რესურსების ჯგუფია, ვინც თვითგამოხატვით არის მოტივირებული. ისინი ყველაზე ახალგაზრდა სეგმენტიდან არიან, რომელთა საშუალო ასაკი 25 წელია. მათ აქვთ ბევრი ენერგია. ისინი მოწადინებული მომხმარებლები არიან, დიდ თანხას ხარჯავენ ტანსაცმელზე, სწრაფი კვების ობიექტებზე, მუსიკაზე და სხვა ახალგაზრდულ გასართობ საშუალებებზე, განსაკუთრებით აქცენტს აკეთებენ ახალ პროდუქტებსა და მომსახურებებზე.

Makers – ეს მომხმარებლები დაბალი რესურსების ჯგუფია. ისინი პრაქტიკული ადამიანები არიან, რომლებიც აფასებენ თვითკმარობას. ისინი ორიენტირებულნი არიან ნაცნობებზე – ოჯახზე, სამსახურზე და ფიზიკურ დასვენებაზე – და ნაკლებად ინტერესდებიან ფართო სამყაროს მიმართ. როგორც მომხმარებლები, ისინი აფასებენ პრაქტიკულ და ფუნქციონალურ პროდუქტებს.

Survivors – ამ მომხმარებლებს ყველაზე დაბალი შემოსავალი აქვთ. მათ ძალიან ცოტა რესურსი აქვთ მომხმარებელთა თვითორიენტაციაში ჩასართავად.

ეს ჯგუფი ყველა სეგმენტიდან ყველაზე ძველია, მათი საშუალო ასაკი 61 წელია. მათი შეზღუდული შესაძლებლობების გათვალისწინებით, მათი ტენდენციაა იყვნენ ბრენდის ერთგული მომხმარებლები.

ქართულ რეალობაში VALS-ის მეთოდოლოგიის განსაზღვრა შესაძლებელია,სხვადასხვა  მომხმარებლების ზუსტი დახასიათებით :

Innovators – შესაძლებელია ეწოდოს იმ მომხმარებლებს, რომლებიც ძირითადად კონცენტირებულები არიან ახალი ქართული ბრენდების მოხმარებით, რადგან მათთვის ახალი და ინოვაციური პროდუქტის გამოყენება ბევრად საინტერესოა, ვიდრე ბაზარზე იქამდე დამკვიდრებულის.

Thinkers –  ქართულ რეალობაში წარმოადგენენ ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ მიღებული მაღალი ხარისხის განათლება და არიან ზრდასრულები, რომლებსაც არ აშინებთ ქართულ რეალობაში ახალი პროდუქტის შემოტანა და ისინი ფეხს უწყობენ თანამედროვე გამოწვევებს.

Believers – საქართველოში არიან ის ადამიანები, რომლებსაც აშინებთ სიახლე და მუდმივად სცდილობენ ძველის შენარჩუნებას, მათ არ სურთ ახალი სახის პროდუქციები, უკეთესია მათთვის კარგად ნაცნობი, ტრადიციული ქართული პროდუქციის მოხმარება, რომელიც საქართველოშია წარმოებული.

Achievers – შეესაბამებიან, ის ქართველი მომხმარებლები, რომლებიც უმეტესად დაკავებულები არიან საკუთარი საქმიანობით და არ აქვთ ბევრი დრო პროდუქციის ასარჩევად. არიან პროგნოზირებადები და არასდროს სურთ არსებული რეალობის ცვლილება, რადგან რაც აქვთ ისიც აკმაყოფილებთ.

Strivers – დასახელება, შეიძლება ითქვას ზუსტად აღწერს იმ ადამიანებს, რომლებიც ერთი ქართული პროდუქტის ერთგულები რჩებიან მუდმივად და არ იცვლიან მასთან დაკავშირებით პოზიციას. რუტინულად ყიდულობენ მას.

Experiencers – არიან ახალგაზრდების უდიდეს ნაწილი საქართველოში, რომლებიც არ არჩევენ პროდუქციას ხარისხისა და ფასის მიხედვით, მათთვის შიგთავსი და გემო ბევრად პრიორიტეტულია.

Makers – გვხვდება იმ ქართველი მომხმარებლების სეგმენტში, სადაც მნიშვნელოვანია პროდუქციის ხარისხი. ისინი ზუსტად გაწერილი სიითა და თანხით დადიან საყიდლებზე.

Survivors – შეიძლება ეწოდოს პენსიონერების დიდ ნაწილს საქართველოში, რომელთა შემოსავალი მხოლოდ პენსიაა, აქედან გამომდინარე პროდუქციას არჩევენ მისი აუცილებელი სარგებლობიდან გამომდინარე.